- Wszczęcie postępowań wobec banków, domów maklerskich i spółki GetBack oraz decyzje wobec Idea Banku i Polskiego Domu Maklerskiego – to podsumowanie działań UOKiK w sprawie obligacji korporacyjnych GetBack.
- Urząd podjął działania już w kwietniu 2018 r., a pierwsze skargi zaczęły napływać w maju 2018 r.
- NIK zakończył kontrolę m.in. w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Najwyższa Izba Kontroli zakończyła analizę działań Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów dotyczących oferowania i sprzedaży obligacji korporacyjnych GetBack. Kontrola dotyczyła kilku instytucji, m.in. Komisji Nadzoru Finansowego czy Rzecznika Finansowego.
– Chciałbym podkreślić, że NIK uznał działania prezesa UOKiK związane z tzw. „aferą GetBack” za zasadne, jak również pozytywnie ocenił działania i współpracę z organizacjami poszkodowanych obligatariuszy. Nie zgadzamy się jednak z zarzutami NIK, które zostały nam przedstawione po kontroli – np. niewydania decyzji tymczasowej w postępowaniu dotyczącym windykacji, co nie znajduje oparcia w obowiązującym stanie prawnym, jak i ustalonym stanie faktycznym. Przedsiębiorca w toku postępowania dobrowolnie zmienił procedury dochodzenia należności. Spółka zaniechała stosowania tych praktyk w związku z tym nie było prawnej możliwości do wydania decyzji tymczasowej – mówi Marek Niechciał, prezes UOKiK.
- Nie zgadzamy się również z zarzutem dotyczącym czasu reakcji. Urząd zareagował bardzo szybko – już kilka dni od pierwszych doniesień prasowych o problemach z tymi obligacjami rozpoczęliśmy kontrole w biurach GetBack w Warszawie i we Wrocławiu. Zadziałaliśmy zanim trafiły do nas jakiekolwiek skargi oraz przed komunikatem KNF w tej sprawie – mówi Marek Niechciał, prezes UOKiK. – Nie zignorowaliśmy anonimowego zawiadomienia, na które powołuje się NIK. Dotyczyło ono mechanizmów finansowych działania GetBack, jednak ich wyjaśnienie wykraczało poza nasze kompetencje - ich ocena leżała w gestii innych organów i instytucji, do których to pismo zostało również skierowane. Tylko jedna opisywana przez sygnalistę kwestia mieściła się w naszych kompetencjach – chodziło o działania windykacyjne GetBack. Sygnał w związku z tym został włączony do akt toczącego się już postępowania dotyczącego windykacji, które już urząd prowadził – dodaje Niechciał.
Pierwsze sygnały zaczęły napływać do urzędu w maju 2018 r., a postępowanie wyjaśniające zostało wszczęte miesiąc wcześniej. – Wiem, że wiele osób liczy na rychłe zakończenie postępowania przeciwko GetBack. Prowadziliśmy na ten temat rozmowy z nadzorcą sądowym i zgodnie z obowiązującymi przepisami z ostatecznym rozstrzygnięciem jesteśmy zmuszeni zaczekać na to aż postanowienie Sądu Rejonowego we Wrocławiu o zatwierdzeniu układu w sprawie GetBack stanie się prawomocne. Rozstrzygnięcia, jakie możemy orzec w decyzji, zależą od tego, czy układ wejdzie w życie. Zależy nam przede wszystkim na tym, żeby były korzystne dla poszkodowanych obligatariuszy – dodaje Niechciał.
Urząd wielokrotnie spotykał się też z obligatariuszami, chcąc poznać sytuację poszczególnych poszkodowanych, a także z bankami, domami maklerskimi i przedstawicielami GetBack. UOKiK aktywnie pomagał też konsumentom – opracowaliśmy wzór reklamacji, pokazując jaką ścieżkę można obrać. Został przygotowany również formularz, który ułatwił zgłaszanie skarg do urzędu. Informacje przekazane nam w skargach przez konsumentów wykorzystane zostały jako materiał dowodowy.
Decyzje UOKiK – PDM, Idea Bank
Pierwsza decyzja dotycząca oferowania i sprzedaży obligacji korporacyjnych GetBack została wydana w lutym 2019 r. Rozstrzygnięcie to dotyczy klauzuli niedozwolonej stosowanej przez Polski Dom Maklerski, który świadczył dla spółki GetBack usługi maklerskie związane z oferowaniem tych obligacji. Urząd uznał za niedozwolone postanowienie, zgodnie z którym nabywcy obligacji musieli podpisać się pod tym, że nie usłyszeli ani nie dostali żadnych informacji, które byłyby sprzeczne z tym, co jest napisane w Propozycji Nabycia Obligacji lub Warunkach Emisji Obligacji.
Kolejna decyzja prezesa urzędu została wydana w sierpniu 2019 r. – jest to częściowa decyzja w sprawie Idea Banku. Prezes UOKiK ustalił, że bank wprowadzał konsumentów w błąd podczas sprzedaży obligacji korporacyjnych GetBack. Postępowanie miało priorytetowy charakter. Do urzędu wpłynęło ponad 520 skarg. Decyzja częściowa rozstrzyga sprawę w zakresie najpoważniejszych zarzutów stawianych Idea Bankowi – czyli wprowadzania konsumentów w błąd przy oferowaniu obligacji Getback. To właśnie te kwestie są najistotniejsze z punktu widzenia możliwości dochodzenia roszczeń przez konsumentów przed sądami powszechnymi. W końcowej decyzji zostanie rozstrzygnięta jedynie kwestia związana z tzw. missellingiem, czyli oferowaniem obligacji GetBack w sposób niedostosowany do ich potrzeb. – Decyzja częściowa w zakresie nieuczciwych praktyk rynkowych ma taką samą moc jak decyzja kończąca postępowanie. Ona kończy postępowanie administracyjne względem postawionych już zarzutów. Każdy konsument może się na nią powołać i dochodzić na jej podstawie swoich praw, składając reklamację lub przed sądem. Do indywidualnego dochodzenia roszczeń nie jest konieczne wydanie przez UOKiK decyzji końcowej w tej sprawie. Idea Bank złożył odwołanie do sądu i aktualnie sprawa oczekuje na rozpatrzenie przed sąd. Prawomocna decyzja częściowa będzie miała charakteru prejudykatu i ustalenia UOKiK będą wiążące dla każdego sądu powszechnego. Zachęcam konsumentów do tego, by skorzystali z naszych ustaleń – mówi Marek Niechciał.
Lartiq TF I (wcześniej Trigon) oraz Idea Bank - postępowania
Prezes UOKiK prowadzi także postępowania przeciwko Lartiq Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych (wcześniej Trigon) oraz przeciwko Idea Bank w sprawach dotyczących proponowania konsumentom nabycia certyfikatów funduszy inwestycyjnych Trigon Profit inwestujących w wierzytelności.
Lartiq powierzył GetBack zarządzanie aktywami niestandaryzowanych sekurytyzacyjnych funduszy inwestycyjnych zamkniętych i informował, że GetBack gwarantuje osiągnięcie minimalnej stopy zwrotu. Wątpliwości UOKiK budzi m.in. brak wystarczających informacji o ryzyku niewywiązania się przez GetBack z gwarancji i zarządzania aktywami oraz informowanie, że umowa gwarancyjna wpisana do statutu stanowi (…) pełne zabezpieczeniu kapitału. Z kolei Idea Bank wprowadzał w ocenie prezesa urzędu w błąd poprzez przekazywanie nieprawdziwych informacji, że zobowiązania gwarancyjne nałożone na GetBack dają pewność osiągnięcia założonego celu inwestycyjnego. Ponadto, Idea Bank stosował misseling, proponując konsumentom inwestycję w certyfikaty, pomimo że warunki ich emisji w zakresie akceptowalnego ryzyka nie odpowiadały potrzebom tych konsumentów.
Windykacja – decyzja UOKiK
Urząd zajmował się również działalnością windykacyjną spółki GetBack i zakwestionował sposoby egzekwowania zaległych należności – wydał w tej sprawie decyzję w listopadzie 2018 r. Decyzja ta nie ma związku z oferowaniem i sprzedażą obligacji korporacyjnych. Spółka zaniechała stosowania kwestionowanych praktyk.
Źródło: Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
