Usługi przewozowe

Umowy przewozu są jednymi z najczęściej zawieranych umów. Mamy z nimi do czynienia zarówno w codziennym życiu, gdy korzystamy z autobusów komunikacji miejskiej, czy też gdy nadajemy lub odbieramy przesyłki, jak i rzadziej, gdy wybieramy się w podróż samolotem lub pociągiem. Należy rozróżnić dwa typy takich umów – umowy przewozu osób (i ewentualnie bagażu) oraz umowy przewozu przesyłek towarowych, zwanych także często usługami kurierskimi.

Zawarcie umowy
Nie zawsze może zdajemy sobie z tego sprawę, ale dokonując takich czynności, jak nabycie biletu, zajęcie miejsca w autobusie czy też oddanie paczki kurierowi, zawieramy umowę przewozu. Ma to pewne konsekwencje, których niekoniecznie jesteśmy świadomi, a o których dowiadujemy się, np. gdy okazuje się w wyniku kontroli, że nasz bilet jest nieważny albo gdy reklamacja zostaje odrzucona.
Umowę przewozu osób zawieramy więc, nabywając bilet na przejazd (lub spełniając inne określone przez przewoźnika warunki) albo po prostu zajmując miejsce w środku transportowym (autobusie, pociągu itp.). Z kolei do zawarcia umowy przesyłki towarowej dochodzi, gdy wydajemy przesyłkę przewoźnikowi w celu dostarczenia jej adresatowi, przy czym zazwyczaj wypełniamy list przewozowy (nie jest to jednak konieczne dla ważności umowy, ale istotne dla zabezpieczenia naszych interesów).
Regulaminy i cenniki
Sama umowa najczęściej nie określa wszystkich zobowiązań stron, gdyż przewoźnicy stosują zazwyczaj rożnego rodzaju regulaminy i cenniki, które nazywane bywają także ogólnymi warunkami świadczenia usług, ogólnymi warunkami zawierania umów, taryfami, instrukcjami itp.
Aby dokumenty te stały się częścią umowy powinny zostać nam doręczone przed zawarciem umowy. W razie gdy posługiwanie się nimi jest zwyczajowo przyjęte (np. w komunikacji miejskiej), wiążą one także, jeśli druga strona mogła się z nimi z łatwością zapoznać.
Regulaminy (cenniki) są udostępniane najczęściej poprzez wywieszenie na szybach i drzwiach pojazdów czy też w siedzibie przewoźnika, na przystankach, na odwrotach biletów i listów przewozowych, a także w Internecie na stronach przewoźników lub podczas procesu zawierania umowy drogą elektroniczną.
Regulaminy dotyczą zagadnień, które w przeważającej liczbie przypadków okazują się istotne dopiero, gdy nie jesteśmy zadowoleni z wykonania usługi (gdy nastąpi opóźnienie przejazdu, przesyłka zostanie uszkodzona lub zaginie itp.) albo gdy np. zostaniemy posądzeni o jazdę bez ważnego biletu. Warto więc się z nimi uważnie zapoznać, bo jeśli regulamin, taryfa itp. zostały nam doręczone przez zawarciem umowy albo zostały udostępniony w taki sposób, że z łatwością można było się z nim zapoznać, nie będzie możliwe zasłanianie się nieznajomością ich postanowień. Najczęściej nie będzie także usprawiedliwieniem ich obszerność lub niewielki rozmiar zastosowanej czcionki.
Na co na co należy szczególnie zwracać uwagę zawierając umowę przewozu?
Poniżej zostały przedstawione najważniejsze kwestie, na które warto zwracać uwagę przy wyborze przewoźnika i przy zawieraniu z nim umowy. W różnym stopniu są one istotne w zależności od konkretnej usługi przewozowej, z której korzystamy (przewóz osób, towarów, przewóz lotniczy). Najczęściej informacje te zawarte są w regulaminach i taryfach, a także określają je przepisy prawne.

Tak więc, zawierając umowę przewozu warto ustalić przede wszystkim:
1. z kim zawiera się umowę (nazwa przewoźnika, siedziba, adres, adres korespondencyjny);
2. jakie są zasady odpowiedzialności przewoźnika z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, np. odwołania przejazdu, zagubienia lub uszkodzenia przesyłki lub bagażu (mogą one być zróżnicowane w zależności od typu wybranej usługi, przykładowo przesyłka bez zadeklarowanej wartości i przesyłka z zadeklarowaną wartością):
• jaki jest termin i sposób złożenia reklamacji,
• w jakim terminie przewoźnik ma obowiązek udzielić odpowiedzi na reklamację,
• jakie dokumenty należy załączyć do reklamacji,
• możliwości utrwalenia okoliczności sprawy (sporządzenia protokołu szkody, nienadejścia bagażu itp.),
• kto może złożyć reklamację (nadawca czy adresat przesyłki);
• czy i jaka jest maksymalna wartość odszkodowania, którego można dochodzić od przewoźnika;

PORADY(FAQ)

1. 1.      Z jakich przyczyn można składać reklamację?

Uprawniony albo podróżny może złożyć do przewoźnika reklamację:
  1)   z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przewozu;
  2)   gdy nie zgadza się z treścią wezwania do zapłaty i może udowodnić, że posiadał ważny dokument przewozu lub dokument poświadczający jego uprawnienie do przejazdu bezpłatnego lub ulgowego.

1. 2.      W jaki sposób można składać reklamację do przewoźnika?

Reklamację należy składać pisemnie. Powinna zawierać:
 1)   datę sporządzenia reklamacji;
  2)   imię i nazwisko (nazwę) i adres zamieszkania (siedzibę) przewoźnika;
  3)   imię i nazwisko (nazwę) i adres zamieszkania (siedzibę) osoby składającej reklamację;
  4)   tytuł oraz uzasadnienie reklamacji;
  5)   kwotę roszczenia (oddzielnie dla każdego dokumentu przewozowego);
  6)   wykaz załączonych dokumentów;
  7)   podpis osoby uprawnionej do wniesienia reklamacji.
Do reklamacji powinny być dołączone, odpowiednio do przedmiotu roszczenia, oryginały dokumentów dotyczących zawarcia umowy przewozu (w szczególności bilet na przejazd, list przewozowy, kwit bagażowy, dokumenty potwierdzające przyjęcie do przewozu rzeczy innych niż przesyłka) oraz potwierdzone kopie innych dokumentów związanych z rodzajem i wysokością roszczenia, w tym poświadczających uprawnienia do bezpłatnych lub ulgowych przejazdów.
Często przewoźnicy używają formularzy reklamacyjnych.

1. 3.      Gdzie należy składać reklamację?

Reklamację składa się w dowolnym punkcie odprawy przewoźnika lub w jednostce organizacyjnej wskazanej przez przewoźnika jako właściwa do załatwiania reklamacji. Najczęściej będzie to określone w regulaminie przewoźnika. Można to zrobić osobiście albo pocztą (najlepiej listem poleconym za potwierdzeniem odbioru).

1. 4.      Ile czasu ma przewoźnik na rozpatrzenie reklamacji?

Odpowiedź na reklamację powinna być udzielona niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od dnia przyjęcia reklamacji. Za moment udzielenia odpowiedzi należy uznać dzień, w którym dotarła ona do adresata.

1. 5.      Co w sytuacji, gdy przewoźnik nie udziela odpowiedzi w terminie?

Nie udzielenie przez przewoźnika odpowiedzi na reklamację w wymaganym terminie skutkuje uwzględnieniem reklamacji.

1. 6.      Kiedy sporządza się protokół szkody?

Jeżeli przed wydaniem przesyłki okaże się, że doznała ona ubytku lub uszkodzenia, przewoźnik ustala niezwłocznie protokolarnie stan przesyłki oraz okoliczności powstania szkody. Przewoźnik wykonuje te czynności także na żądanie uprawnionego, jeżeli twierdzi on, że przesyłka jest naruszona.
Ustalenia stanu przesyłki dokonuje się protokolarnie w czasie przewozu lub po jego zakończeniu w celu określenia zakresu szkody, jeżeli nastąpiło naruszenie stanu przesyłki. Za naruszenie stanu przesyłki uważa się każde obniżenie wartości przesyłki spowodowane nieprawidłowościami lub zaniedbaniami w okresie od przyjęcia jej do przewozu aż do jej wydania uprawnionemu.
Ustalenia protokolarne powinny być dokonane w obecności uprawnionego, a jeżeli wezwanie go nie jest możliwe albo nie zgłosi się on w wyznaczonym terminie, przewoźnik dokonuje ustaleń w obecności osób zaproszonych przez siebie do tej czynności.

1. 7.      Czy można żądać sporządzenia protokołu szkody już po odebraniu przesyłki?

Jeżeli po wydaniu przesyłki ujawniono ubytek lub uszkodzenie nie dające się z zewnątrz zauważyć przy odbiorze, przewoźnik ustala stan przesyłki na żądanie uprawnionego zgłoszone niezwłocznie po ujawnieniu szkody, nie później jednak niż w ciągu 7 dni od dnia odbioru przesyłki.

1. 8.      Co powinien zawierać protokół szkody?

Protokół powinien zawierać w szczególności informacje dotyczące:
  1)   pierwotnego stanu przesyłki i wartości przesyłki wynikającej z zapisów w dokumencie przewozowym;
  2)   rodzaju naruszeń stanu przesyłki, pojemnika transportowego lub środka transportowego;
  3)   rozmiarów naruszenia, w tym ubytków ilości, masy lub objętości przesyłki;
  4)   przypuszczalnego czasu i miejsca, w którym nastąpiło naruszenie stanu przesyłki;
  5)   przypuszczalnych przyczyn naruszenia stanu przesyłki;
  6)   innych okoliczności, w jakich nastąpiło naruszenie stanu przesyłki.
Jeżeli ustalenia stanu przesyłki dokonuje się po jej wydaniu, to w protokole odnotowuje się także okoliczności ujawnienia naruszenia stanu przesyłki.
Protokół podpisują osoby uczestniczące w ustaleniu stanu przesyłki. Jeżeli uprawniony nie zgadza się z treścią protokołu, może zamieścić w nim zastrzeżenie z uzasadnieniem; w razie odmowy podpisania protokołu przez uprawnionego przewoźnik stwierdza w nim fakt i przyczyny odmowy. Uprawniony otrzymuje bezpłatnie egzemplarz protokołu.

1. 9.      Co zrobić, gdy są problemy z ustaleniem danych dotyczących czasu, rodzaju, rozmiarów lub przyczyny szkody?

W takiej sytuacji powinno się skorzystać z opinii rzeczoznawcy.

1. 10. Czy przyjęcie przesyłki bez zastrzeżeń powoduje wygaśnięcie roszczeń?

Przyjęcie przesyłki przez uprawnionego bez zastrzeżeń powoduje wygaśnięcie roszczeń z tytułu ubytku lub uszkodzenia, chyba że:
  1)   szkodę stwierdzono protokolarnie przed przyjęciem przesyłki przez uprawnionego,
  2)   zaniechano takiego stwierdzenia z winy przewoźnika,
  3)   ubytek lub uszkodzenie wynikło z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika,
  4)   szkodę nie dającą się z zewnątrz zauważyć uprawniony stwierdził po przyjęciu przesyłki i w terminie 7 dni zażądał ustalenia jej stanu oraz udowodnił, że szkoda powstała w czasie między przyjęciem przesyłki do przewozu a jej wydaniem.

1. 11. Czy można wystąpić do sądu przeciwko dłużnikowi?

Tak, ale dopiero po bezskutecznym wyczerpaniu drogi reklamacji.

1. 12. Czy przewoźnik może wystąpić do sądu przeciwko konsumentowi?

Tak, ale po bezskutecznym wezwaniu zobowiązanego do zapłaty.

1. 13. Kiedy droga reklamacji lub wezwanie do zapłaty jest bezskuteczne?

Reklamacje lub wezwanie do zapłaty uważa się za bezskuteczne, jeżeli dłużnik nie zapłacił dochodzonych należności w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia reklamacji lub wezwania do zapłaty.

1. 14. Kiedy przedawniają się roszczenia z umowy przewozu?

Roszczenia te przedawniają się z upływem roku.

PODSTAWA PRAWNA

- Rozporządzenie PE dot. odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów
(adres: http://www.ulc.gov.pl/_download/kopp/roz_261-2004_pl.pdf)

- Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 24 lutego 2006 r. w sprawie ustalania stanu przesyłek oraz postępowania reklamacyjnego
(adres: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20060380266)

- Prawo przewozowe.
(adres: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19840530272)

- Prawo lotnicze.
(adres: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20021301112)

- Kodeks cywilny
(adres: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19640160093)

ADRESY

- Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego w Kielcach

    Departament Infrastruktury

    Al. IX Wieków Kielc 3

    25-516 Kielce

-  Wojewódzki Inspektorat Transportu Drogowego w Kielcach

    ul. Zagnańska 232

    25-563 Kielce