O roli opactwa cysterskiego w Wąchocku w historii naszego regionu w wymiarze kulturalnym, duchowym, gospodarczym, edukacyjnym, urbanistycznym, a także m.in. o jego nierozerwalnym związku z obecnym powiatem skarżyskim mówiono podczas konferencji naukowej podsumowującej „Materialne i niematerialne dziedzictwo Cystersów z Wąchocka”. Swoje badania w zakresie historii zakonu i jego dziedzictwa zaprezentowało 12 prelegentów z 7 ośrodków badawczych w Polsce. Wśród nich byli także skarżyscy historycy - dr Piotr Kardyś, Krzysztof Zemeła i dr Marcin Janakowski na co dzień związani z Fundacją Wczoraj dla Jutra oraz Polskim Towarzystwem Historycznym Oddział w Skarżysku-Kamiennej. Organizatorami sympozjum naukowego byli - Opactwo Cystersów w Wąchocku, Muzeum Przyrody i Techniki „Ekomuzeum” im. Jana Pazdura w Starachowicach, Fundacja Wczoraj dla Jutra. Partnerem wydarzenia był m.in. Powiat Skarżyski, który podczas konferencji reprezentowała wicestarosta Katarzyna Bilska z przedstawicielami Wydziału Edukacji, Promocji, Kultury, Sportu i Turystyki.
Konferencja naukowa pn. „Materialne i niematerialne dziedzictwo Cystersów z Wąchocka” dotycząca dorobku kulturowego i dziejów wąchockiego opactwa Cystersów, ze szczególnym uwzględnieniem trwałości relacji historycznych, których efekty widoczne są do dziś odbyła się 9 października 2024 r. w Opactwie Cystersów w Wąchocku. Było to wartościowe i merytoryczne spotkanie naukowe, ale także bardzo interesujący materiał o charakterze edukacyjnym i promującym wartości historyczne i kulturowe województwa świętokrzyskiego.
- My jesteśmy w województwie, które jest absolutnie wyjątkowe i szczególne. Po pierwsze dlatego, że trudno szukać miejsca, które ma tak ciągłą i właściwie nieprzerwaną ciągłość osadniczą. A jesteśmy jeszcze bardziej "szczególnym z tych szczególnych", ponieważ dosłownie "rzut krzemieniem", mamy granice rezerwatu archeologicznego Rydno, czyli tego zdjęcia, tego obrazu prehistorycznych cywilizacji, ludzi, którzy już wtedy wiedzieli, z jak wielkim depozytem bogactw naturalnych obcują i potrafili z nich korzystać. Następnie okres rzymski wiele tysiącleci do rozwoju tej wspanialej kultury. I także to miejsce i historia cystersów, którzy również przecież położyli ten ogromny swój wkład w rozwój przemysłu. Potem przemysł, to jest, drodzy Państwo, drugi element wielce szczególny – wszyscy znamy pojęcie Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Ale to nasze województwo, które przecież w swojej istocie jest w granicach nieco sztuczne – ono zostało administracyjnie powołane. Jesteśmy częścią dawnej - nie prowincji - ale częścią małopolski, częścią ziemi sandomierskiej, najbardziej charakterystyczną, która wykształciła ten swój charakter właśnie w oparciu o to wielkie dziedzictwo przemysłu – powiedział dr Marcin Janakowski, prezes Fundacji Wczoraj dla Jutra wprowadzając uczestników w tematykę konferencji oraz dziękując wszystkim partnerom i mecenasom wydarzenia.
Podczas konferencji nie zabrakło także elementu lokalnego. Historycy ze Skarżyska wskazali bowiem, że dobra wąchockie sięgały między innymi dzisiejszych granic Skarżyska-Kamiennej (Bzin, Rejów), Skarżyska Kościelnego, Grzybowej Góry, Lipowego Pola, Świerczka, Michałowa. Śledząc dzieje historyczne tych miejscowości pozwala zrozumieć nierozerwalny związek cysterskiego dziedzictwa z obecnym powiatem skarżyskim.
Wśród prelegentów byli obecni badacze z siedmiu ośrodków naukowych w Polsce, którzy m.in. poruszyli tematykę początków klasztoru wąchockiego na tle początków Jędrzejowa, Koprzywnicy i Sulejowa, hagiografię cysterską, początki uprzemysłowienia w dobrach klasztoru czy wątki powstańcze.
Program sympozjum objął następujące zagadnienia:
- Dziedzictwo duchowe i materialne Opactwa Cystersów w Wąchocku. Sposoby popularyzacji: doświadczenia, postulaty, wyzwania – Wioletta Sobieraj, Paweł Kołodziejski,
- Jak król Wacław II klasztor cystersów w Zbrasłąwiu zakładał - Wojciech Iwańczak
- Pierwsze wieki opactwa wąchockiego na tle opactw w rejonie „między Wisłą a Pilicą” (Sulejów, Koprzywnica Jędrzejów) - dr Piotr Kardyś
- Opaci wąchoccy i sprawy opactwa wąchockiego na Kapitułach Generalnych w Citeaux (XIII–XVIII w.) - dr Anna Galar
- Klasztor oo. cystersów w Wąchocku jako obiekt zainteresowania policji politycznej i władz partyjno-państwowych w „ludowej” Polsce - Grzegorz Miernik
- Działalność górniczo-hutnicza w dobrach cystersów wąchockich na przykładzie Bzina i Rejowa - Krzysztof Zemeła
- Kreacja świątyń filialnych. Przykład Rejowa i Skarżyska Kościelnego - dr Marcin Janakowski
- Warsztaty naukowe „Conservator Cisterciense” w opactwie wąchockim - Ewa Łużyniecka
- Duchowość cysterska – formacja i praktyka - prof. Jolanta Gwioździk
- Opactwo w Wąchocku i jego kartograficzne prezentacje: od mapy do aplikacji – wybrane przykłady - dr Edyta Chomentowska
- Wąchock w XIX-wiecznych opisach krajoznawczych - dr Cezary Jastrzębski
- Zesłańcy syberyjscy i powstańcy styczniowi z regionu świętokrzyskiego. Wybrane sylwetki - Wiesław Caban
Organizatorzy: Opactwo Cystersów w Wąchocku, Muzeum Przyrody i Techniki „Ekomuzeum” im. Jana Pazdura w Starachowicach, Fundacja Wczoraj dla Jutra
Patronat honorowy: Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego, Powiat Starachowicki
Patron naukowy: Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
Partnerzy i mecenasi kultury: Powiat Skarżyski, Urząd Miejski w Starachowicach, Urząd Gminy Skarżysko Kościelne, Urząd Miasta Skarżyska-Kamiennej, Zakład Energetyki Cieplnej w Starachowicach, Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Skarżysku-Kamiennej
Zadanie było współfinansowane przez:
- Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego
- Powiat Skarżyski w ramach realizacji zadań publicznych Powiatu Skarżyskiego w trybie pozakonkursowym w 2024 roku w zakresie kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego
- Powiat Starachowicki w ramach realizacji zadań publicznych Powiatu Starachowickiego
- Gminę Skarżysko Kościelne
- Gminę Skarżysko-Kamienna
- Zakład Energetyki Cieplnej w Starachowicach
Patroni Medialni: TV Starachowice, Tygodnik Starachowicki, ProSkarżysko
