W poniedziałek, 12 lipca otwarciem Muzeum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie oraz oddaniem hołdu mieszkańcom wsi pomordowanym i poległym w czasie drugiej wojny światowej rozpoczęto dwudniowe obchody 78. rocznicy pacyfikacji wsi Michniów. W uroczystości z udziałem prezydenta RP Andrzeja Dudy, który dokonał oficjalnego otwarcia Mauzoleum, uczestniczyli przedstawiciele samorządu powiatu skarżyskiego – starosta Artur Berus i członek zarządu Katarzyna Bilska.
Najważniejszą częścią obchodów Dnia Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej, 78. rocznicy pacyfikacji wsi Michniów oraz oficjalnego otwarcia Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie była ceremonia składania wieńców. W ten sposób uczestnicy wydarzenia oddali hołd wszystkim mieszkańcom wsi polskich pomordowanych i poległych w czasie drugiej wojny światowej. Wieńce i kwiaty pod symbolicznym pomnikiem zamordowanych mieszkańców wsi Michniów złożyli m.in. prezydent RP Andrzej Duda z Marianną Wikło, świadkiem pacyfikacji wsi Michniów, parlamentarzyści, przedstawiciele władz rządowych, wojewódzkich i samorządowych oraz mieszkańcy Michniowa. W imieniu samorządu powiatu skarżyskiego wiązankę złożyli starosta Artur Berus i członek zarządu Katarzyna Bilska.
Ceremonię składania wieńców poprzedziła msza święta odprawiona w intencji spacyfikowanych przez Niemców mieszkańców Michniowa oraz wszystkich mieszkańców wsi polskich pomordowanych i poległych za Ojczyznę. Eucharystii przewodniczył ks. biskup Marian Florczyk, biskup pomocniczy diecezji kieleckiej, który jednocześnie poświęcił Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie.
Po części oficjalnej goście zostali zaproszeni do zwiedzenia Mauzoleum.
Przypomnijmy: 12 i 13 lipca 1943 roku w czasie dwudniowej pacyfikacji wieś Michniów została doszczętnie spalona. Niemcy wówczas zamordowali i żywcem spalili ponad 200 mieszkańców. Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie to jedno z ponad 40. miejsc pamięci narodowej znajdujących się na terenie powiatu skarżyskiego. Jest ono symbolem zbrodni niemieckich dokonanych podczas II wojny światowej i męczeństwa mieszkańców ponad ośmiuset miejscowości.
Budowa Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie trwała 10 lat. Autorem projektu tej niezwykłej budowli jest Mirosław Nizio, znany m.in. jako twórca ekspozycji Muzeum Powstania Warszawskiego i Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie. Projekt Mauzoleum w Michniowie został uznany za jeden z najciekawszych pomysłów architektonicznych realizowanych współcześnie na świecie. W 2021 r. obiekt otrzymał Nagrodę Architektoniczną w 10. plebiscycie Tygodnika „Polityka” na Najlepszy Projekt Architektoniczny w Polsce.
Zgodnie z koncepcją architektoniczną Mauzoleum w Michniowie to jeden długi budynek, podzielony na segmenty o powierzchni około 2000 metrów powierzchni wystawienniczej. Budynek ma postać Domu - Chaty, składa się z segmentów zamkniętych i otwartych. Na całej długości budynku zostały wykonane przerwy w ścianach – przeszklone przegrody oddzielające od siebie poszczególne części. Nocą, monument przypomina zwiedzającym płonące wsie i chaty. Poprzez przegrody zwiedzający mają możliwość wyjścia na zewnątrz, gdzie – po obu stronach budynku ustawione zostały czterometrowe krzyże, wykonane z nadpalonego drewna oraz krzyże przywożone od lat do Michniowa z całego kraju przez osoby mieszkające we wsiach poddanych wojennej pacyfikacji.
Wewnątrz budynku znajduje się wystawa stała, na której zobaczyć można zdjęcia zarówno ofiar pacyfikacji jak i oprawców, dokumenty, listy, pamiętniki, przedmioty codziennego użytku, rzeczy osobiste należące do zamordowanych, przedstawione w formie multimedialnej relacje świadków, elementy uzbrojenia. Tragedię samego Michniowa oglądać można w oddzielnej sali poświęconej wydarzeniom sprzed 78 lat. Wydzielono także powierzchnię na ekspozycje czasowe. Obecnie zwiedzającym udostępniona jest wystawa pod tytułem “Architektura Pamięci” autorstwa doktor Katarzyny Jedynak przygotowanej we współpracy z Bartoszem Bętkowskim, radnym powiatu skarżyskiego.
Odwiedzający muzeum mają do wyboru kilka tras zwiedzania ekspozycji i mogą korzystać z audioprzewodników w pięciu językach: polskim, angielskim, hebrajskim, niemieckim i rosyjskim. Dodatkowo turyści mogą słuchać w całym obiekcie specjalnie skomponowanej przez Tomasza Wirackiego refleksyjnej, wprowadzającej w zadumę muzyki.
Budowa Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie kosztowała około 41 milionów złotych.
