8 lutego młodzież z III LO im. St. Staszica uczciła Powstańców 1863 roku zapalając znicz przy pomniku na Rejowie. Piesza wyprawa w pięknej zimowej aurze połączona była z przejściem pod popiersiem patrona szkoły przy ruinach zakładu wielkopiecowego na Rejowie. W trakcie wyprawy rozmawiano o powstaniu, jego szansach na sukces, ale najwięcej o współczesnej (wybiórczej) pamięci Polaków. Pod pomnikiem młodzież odczytała przygotowane informacje o przebiegu walk w 1863 roku na terenie obecnego miasta. Wyprawa odbyła się w ramach przygotowań do debaty historycznej „Drogi do niepodległości”, która odbędzie się 15 lutego o godz. 9.00 w Miejskim Centrum Kultury w Skarżysku-Kamiennej. Organizatorem spotkania jest Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Skarżysku-Kamiennej oraz Międzyszkolne Historyczne Koło Naukowe.
Z informacji zebranych przez młodzież wyłonił się następujący przebieg wydarzeń: 2 lutego pod Bzinem w zasadzkę urządzoną przez Dionizego Czachowskiego wpadli dragoni zmierzający w kierunku kolumny wojsk rosyjskich gen. Marka. Czachowski zaczaił się w wąwozie przy drodze, pozwolił przejść szpicy rosyjskiej, po czym otworzył ogień. Część dragonów zsiadła z koni i podążyła na pomoc, wywiązała się strzelanina i walka wręcz. Czachowski rozbił dragonów, zepchnął ich na bagna i wycofał się. Gen. Mark założył obóz w Milicy, zostawił do jego ochrony ok. 400 żołnierzy, a z resztą ruszył na Parszów i Suchedniów. W tymże dniu rosyjska piechota oraz dragoni i kozacy otoczyli zakład rejowski, ostrzelali, zdewastowali i obrabowali dom zawiadowcy Andrzeja Waligórskiego, pobili i zabrali do obozu pod Bzinem 9 robotników (innym udało się ukryć). Zatrzymanych po południu uwolniono. Po wycofaniu się powstańców Bzin i Rejów były plądrowane przez dwa dni. Według miejscowej tradycji 4 lutego 1863 r. w lesie koło Rejowa zostali powieszeni przez Rosjan pracownicy tutejszego zakładu, którzy produkowali broń dla powstańców, a także powstańcy z oddziału Dawidowicza (liczba ofiar: od 9 do 32).
Tekst i zdjęcia dr Piotr Kardyś - nauczyciel III Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica w Skarżysku-Kamiennej.